عملکرد ترمزهای دیسکی چگونه است؟
در حال حاضر اغلب خودروها روی چرخ‌های جلو و برخی از آن‌ها بر روی هر چهارچرخ ترمز دیسکی دارند. مهم‌ترین نقش این سیستم ترمز متوقف ساختن خودرو است.
رایج‌ترین نوع ترمز دیسکی در خودروهای جدید کالیپر شناور تک پیستولی است. محل اصلی ترمز دیسکی عبارتند از:
- لنت ترمز
- کالیپر یک پیستون
- روتور که به توپی چرخ متصل است.
قسمت‌های مختلف ترمز دیسکی
ترمز دیسکی به ترمزهایی گفته می‌شود که در دوچرخه‌ها تعبیه شده است، شباهت‌های بسیاری دارد. ترمزهای دوچرخه مجهز به یک کالیپر هستند که لنت‌های ترمز را روی چرخ فشار می‌دهد. در واقع یک ترمز دیسکی، لنت‌های ترمز جایگزین چرخ‌ها، به روتور فشار وارد می کنند.
در ضمن هنگامی که نیرو توسط کابل منتقل می‌شود به شکل هیدرولیکی انتقال می‌یابد و باعث ایجاد اصطکاک می‌گردد مابین لنت‌ها و دیسک باعث کاهش سرعت دیسک‌ها خواهد شد.
هر خودرو در حال حرکت، از میزان مشخصی انرژی جنبشی برخوردار است. ترمزها برای متوقف شدن باید این انرژی را از خودرو دریافت کنند. در هر نوبت که خودرو متوقف شود ترمزها انرژی جنبشی باعث ایجاد اصطکاک بین لنت‌ها و دیسک می‌شود که در اثر گرما به وجود خواهد آمد. اغلب ترمزهای دیسکی بادی هستند. در شرایطی که متوجه کوچکترین خرابی در ترمزهای دیسکی شدید، می توانید آن ها را به وسیله دستگاه دیسک تراش روکار تعمیر کنید.
بادگیرهای ترمز دیسکی
در ترمزهای بادی تعدادی پره در طرفین دیسک قرار دارند که هوا را بین دیسک‌ها عبور می‌دهند و منجر به خنک‌سازی آن قطعه می‌شوند.
ترمز دیسکی خود تنظیم
انواع ترمزهای دیسکی از نوع کالیپر شناور تک پیستونی که هم خود محور و هم خود تنظیم می‌باشند. کالیپر این قابلیت را دارد تا روی دیسک از جهتی به جهت دیگر لغزش داشته باشد؛ بنابراین هر نوبت که ترمزها مورد استفاده قرار می‌گیرند کالیپر به سمت مرکز دیسک حرکت می‌کند. در ضمن به علت اینکه هیچ فنری برای دور نگه‌داشتن لنت‌ها از دیسک وجود ندارد، همواره لنت‌ها در تماس جزیی با دیسک باقی می‌مانند.
این نکته بسیار حائز اهمیتی است؛ زیرا قطر پیستون‌های ترمز بیشتر از قطر سیلندرهای اصلی خودرو است. در صورتی که پیستون‌های ترمز در سیلندر جمع شوند موجب می‌شود تا لنت‌ها بگیرد یا درگیر شود فقط با چندین بار استفاده از پدال ترمز می‌توانید روغن ترمز را به سیلندرها انتقال دهید.
در اتومبیل‌های قدیمی از کالیپر ثابت دو یا چهار پیستونی استفاده می‌شد که در هر دو سمت روتور لنت فشار وارد می کرد؛ اما اکنون این مدل به کلی منسوخ شده است، با توجه به این که مدل های تک پیستونی مقرون‌به‌صرفه‌تر و البته مطمئن‌تر هم بودند.
ترمزهای اضطراری
اتومبیل‌هایی که روی هر چهارچرخ خود ترمز دیسکی تعبیه شده است برای زمانی که ترمزهای اصلی از کار می‌افتند یک ترمز اضطراری با مکانیزمی مستقل از سایر ترمزهای اصلی قرار می‌گیرد که در بسیاری از خودروها از یک کابل برای استفاده نمودن ترمز اضطراری استفاده می‌شود.
ترمزدستی
بعضی از اتومبیل‌ها با چهار ترمز دیسکی یک ترمز مجزا تحت عنوان ترمز طبلی که به توپی چرخ‌های عقب متصل می‌شود. در واقع ترمز دستی تنها برای سیستم‌های ترمزهای اضطراری استفاده می‌شود که صرفاً از طریق کابل فعال می‌شود و سیستم هیدرولیکی ندارد. برای اتومبیل‌ها قطعه دیگری طراحی شده است که منجر به چرخش یک پیچ یا حرکت دندانه‌ای می‌شود که منجر به منقبض شدن پیستون ترمز دیسکی شده و در عملکرد ترمزهای دیسکی تاثیر می‌گذارد.
تنظیم کردن ترمزها
مرسوم‌ترین ترمزهایی که نیاز به سرویس دارند عوض کردن لنت‌ها است. معمولا لنت‌های ترمزهای دیسکی شامل قطعاتی فلزی است که شاخص ساییدگی بیان می‌شوند. انحرافات موجود در ترمزهای دیسکی نیز قابل تعمیر توسط دستگاه دیسک تراش می باشد.
خرابی لنت ترمز نشانه‌های مختلفی دارد، هنگامی که به مقدار لازم ماده‌ای روی لنت تحت اصطکاک ساییده شده باشد شاخص ساییدگی با دیسک ارتباط پیدا می‌کند و صدای عجیبی تولید می‌شود. این به این معنا است که باید لنت‌ها تعویض شوند.
بر روی سطح کالیپر شکافی وجود دارد تا شما بتوانید مقدار ماده‌ای که بر روی لنت‌ها برجای مانده است را مشاهده کنید. در برخی از اوقات ساییدگی و فرسایش عمیقی در روتور ترمز ایجاد شده است که احتمال دارد باعث تاب برداشتن اصطکاک یا منحرف شدن آن گردد؛ یعنی دیگر مسطح نخواهد بود. چنانچه که این اتفاق رخ دهد ترمزها دچار لرزش و ارتعاش خواهند شد معمولا جای هیچ گونه نگرانی نیست؛ زیرا این دو مشکل به راحتی با استفاده از دستگاه‌های تراشکاری یا ماشین‌کاری روتور از بین خواهند رفت. برای این کار از هر دو طرف روتور مقادیری ماده برداشته می‌شود تا سطحی صاف و هموار ایجاد گردد.
لازم نیست که برای هر مرتبه جایگزین کردن کفشک‌های ترمز، عمل بازپرداخت را انجام دهید، بلکه صرفاً زمانی به این عمل نیاز خواهید داشت که آن‌ها تاب‌خورده یا ساییده و فرسوده شده باشند.
در صورتی که روتورها بیشتر از حد مجاز ماشین‌کاری شوند از طول عمر آن‌ها کاسته خواهد شد؛ بنابراین این عمل با جدا نمودن ماده از روی سطح امکان‌پذیر است. روتورهای ترمز بعد از هر نوبت ماشین‌کاری ضخامت آن‌ها کاهش می‌یابد و نازک‌تر می‌شوند. تمامی روتورهای ترمز دارای حداقل ضخامت مجاز پیش از نیاز به تعویض قطعه، مشخص شده‌ای دارند. مشکلات دیسک ترمز باید در اسرع وقت توسط تعمیرکار حرفه‌ای و با کمک دستگاه دیسک تراش رومیزی حل شود.
مقایسه ترمزهای دیسکی و ترمزهای کاسه‌ای
سیستم ترمزهای قدیمی بیشتر از ترمزهای کاسه‌ای استفاده می‌شد به این صورت که چرخ‌ها به دلیل داشتن اصطکاکی که بین کاسه و لنت ترمز، متوقف می‌شدند؛ لذا این اصطکاکی که ایجاد می‌شد به دلیل گرمای بیش از حدی بود که در اثر داغ شدن زیاد سیستم ترمز و ترمز کردن بسیار در بیشتر مواد منجر به بریده شدن ترمز خواهد شد که اصطلاحاً گفته می‌شود که ترمز بریده است که بسیار خطرناک و فاجعه‌آور است.
ترمزهای کاسه‌ای دارای یک سیلندر چرخشی با کفشک‌های ترمز که درون آن قرار دارد که این دو بخش با ایجاد اصطکاک، منجر به کاهش سرعت در چرخ‌ها می‌گردد. در واقع این اصطکاک موجب ایجاد تجمع گازها و گرما در سیلندرها خواهد شد که باعث کاهش قدرت ترمز خودرو نیز می‌گردد؛ بنابراین در حال حاضر این نوع ترمزها در خودروهای جدید مورد استفاده قرار نمی‌گیرد یا صرفاً در چرخ‌های عقب تعبیه می‌شوند؛ زیرا چرخ‌های عقب خودرو خیلی نیازی به قدرت ترمز گیری ندارند.
قابل توجه است که وظیفه لنت‌های ترمز برای جلوگیری از انباشته شدن بیش از حد گرما، باید به شکل مداوم تهویه شوند تا در عملکرد ترمزهای دیسکی تاثیر منفی نگذارند.
